Διαταραχή μετά από τραυματικό στρες (ΔΜΤΣ)
Τι είναι η μετατραυματική διαταραχή;
Άνθρωποι που ήρθαν αντιμέτωποι με θανάσιμο κίνδυνο ή είδαν κάποιον θάνατο, σοβαρό τραυματισμό ή άκουσαν για κάποιον άλλο (αγαπημένο πρόσωπο/φίλο) που έζησε επαπειλούμενο θάνατο ή βίωσε κάποιο τραυματικό γεγονός μπορεί να τρομάξουν τόσο που να μη μπορούν να συνεχίσουν κανονικά τη ζωή τους. Η διαταραχή μετά από τραυματικό στρες (ΔΜΤΣ) συμβαίνει συχνά και σε αστυνομικούς, πυροσβέστες, διασώστες, στρατιωτικούς και άλλους επαγγελματίες που εξαιτίας της φύσης της δουλειάς τους εκτίθενται επαναλαμβανόμενα σε τραυματικά γεγονότα όπως φυσικές καταστροφές, τρομοκρατικές επιθέσεις, πόλεμο, τροχαία ατυχήματα, εργατικά ατυχήματα, ληστείες, φόνους, σεξουαλική κακοποίηση.
Σημαντικό ! Οι περισσότεροι άνθρωποι θα βιώσουν τουλάχιστον 1 τραυματικό γεγονός κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Δεν αναπτύσσουν όμως όλοι ΔΜΤΣ. Οι επιστημονικές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι πιθανότητες εμφάνισης ΔΜΤΣ εξαρτώνται από την φύση του τραύματος πχ. είναι πιο πιθανό να αναπτύξεις ΔΜΤΣ μετά από σεξουαλική κακοποίηση από ότι μετά από σωματική και από την εγγύτητά σου σε αυτό πχ. όταν το τραύμα συμβεί δίπλα σου και μπροστά στα μάτια σου.
! Να θυμάσαι ότι υπάρχει η πιθανότητα τα συμπτώματα να κάνουν την εμφάνισή τους καθυστερημένα, μήνες ή χρόνια μετά το τραυματικό γεγονός
Διευκρίνιση: Είναι φυσιολογικό μετά από τόσο έντονες τραυματικές εμπειρίες να αισθάνεται κανείς για αρκετό διάστημα αποπροσανατολισμένος και στενοχωρημένος.
! Αν η προσαρμογή στην προ του τραύματος λειτουργικότητά σου καθυστερεί για περισσότερο από 3 μήνες και βιώνεις κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, είναι καλό να ζητήσεις βοήθεια.
Πώς θα καταλάβεις ότι έχεις ΔΜΤΣ;
1. Έχεις ένα από τα παρακάτω συμπτώματα:
-
-
- Επίμονες, δυσφορικές αναμνήσεις ή/και εικόνες του γεγονότος. Έρχονται απρόσκλητες και συνήθως είναι πολύ ζωντανές, αναστατώνοντας τις αισθήσεις σου. Πχ. εάν έχεις επιζήσει από τρομοκρατική επίθεση ακούς τον ήχο της έκρηξης ή μυρίζεις το αίμα.
- Εφιάλτες που μπορεί να είναι επαναλαμβανόμενοι, να περιέχουν αποσπάσματα του ίδιου του γεγονότος ή/και πρόσωπα άγνωστα στη θέση των πραγματικών δραστών πχ. μιας ληστείας
- Επαναβιώσεις του γεγονότος. Χάνεις την επαφή με την παρόν και ξαναζήσεις το τραύμα. Μιλάς, συμπεριφέρεσαι όπως όταν συνέβαινε πχ. αξιωματικός του στρατού που πέφτει στο πάτωμα με τα χέρια πάνω από το κεφάλι για να προστατευθεί από τις βόμβες.
- Δυσφορικά συναισθήματα σε ερεθίσματα που θυμίζουν το τραύμα. Μπορεί να νιώθεις υπερβολικό άγχος κάθε φορά που έρχεσαι αντιμέτωπος-η με ανθρώπους, αντικείμενα, μέρη ή συζητήσεις που σου θυμίζουν το τραύμα. Ακόμα και ο ήχος ενός φορτηγού που περνάει εάν έχεις εμπλακεί σε τροχαίο ατύχημα ή μια βίαιη σκηνή σε μια ταινία, εάν έχεις υποστεί κακοποίηση μπορεί να σε αναστατώσουν υπερβολικά. Μπορεί επίσης να βιώνεις έντονα σωματικά συμπτώματα ή πανικούς.
-
2. Αποφεύγεις τουλάχιστον 1 από τα παρακάτω:
-
-
- Αποφεύγεις σκέψεις, συναισθήματα, μνήμες του γεγονότος, αντικείμενα καταστάσεις, ανθρώπους, μέρη, δραστηριότητες. Όπως δρόμους ταχείας κυκλοφορίας ή τα ρούχα που φορούσες την ημέρα του τροχαίου ατυχήματος, ειδήσεις για σεισμούς ή την καρέκλα στην οποία καθόσουν όταν έγινε ο σεισμός, καινούρια πρόσωπα που τα χαρακτηριστικά τους σου θυμίζουν τον ληστή κ.α. Μπορεί να αποφεύγεις κάποιες μόνο ενθυμήσεις του τραύματος ή οποιαδήποτε σκέψη που σχετίζεται με αυτό, προσπαθώντας σκληρά να την διώχνεις από το μυαλό σου.
-
3. Σου συμβαίνουν τουλάχιστον 2 από τις παρακάτω νοητικές, συναισθηματικές αλλαγές:
- Δεν μπορείς να θυμηθείς σημαντικές πλευρές ή λεπτομέρειες του γεγονότος
- Νιώθεις αποκομμένος ή απόμακρος από τους γύρω σου
- Νιώθεις συναισθηματικά μουδιασμένος. Δεν μπορείς να χαρείς ή να λυπηθείς όπως παλιά. Να βιώσεις την αγάπη.
- Πιστεύεις ότι ο κόσμος είναι επικίνδυνος, είσαι ένας κακός άνθρωπος, ευθύνεσαι εσύ για το ότι σου συνέβη κ.α
- Νιώθεις επίμονα αρνητικά συναισθήματα (πχ. φόβο, ενοχή, θυμό)
- Νιώθεις μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες, ασχολίες
- Δεν κάνεις σχέδια για το μέλλον πχ. να κάνεις οικογένεια
4. Βρίσκεσαι σε υπερδιέγερση, όπως φαίνεται από τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω:
- Είσαι ευερέθιστος, έχεις ξεσπάσματα θυμού
- Εμπλέκεσαι σε συμπεριφορές αυξημένης επικινδυνότητας πχ. οδηγείς σπασμωδικά
- Είσαι σε επιφυλακή πχ. περπατάς στο δρόμο και ελέγχεις διαρκώς πίσω σου
- Ξαφνιάζεσαι έντονα και εύκολα πχ. πετάγεσαι από την καρέκλα σου στο κουδούνισμα του τηλεφώνου.
- Δυσκολεύεσαι να συγκεντρωθείς
- Δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς