Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ)
Τι είναι η γενικευμένη διαταραχή άγχους;
Οι άνθρωποι με ΓΑΔ μοιάζουν να «κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα», η ανησυχία τους κατατρέχει και αδυνατούν ή το βρίσκουν πάρα πολύ δύσκολο να την ελέγξουν.
Μεγάλο ποσοστό των ατόμων με γενικευμένο άγχος επισκέπτεται συχνά γενικούς ιατρούς παραπονούμενο για δυσφορικές αισθήσεις και σωματικά συμπτώματα, χωρίς να σκεφτεί να αναφέρει πόσο πολύ ανησυχεί για το παραμικρό.
Η διαρκής ανησυχία μπορεί να επιφέρει:
- Σωματικά συμπτώματα άγχους (ταχυπαλμία, εφίδρωση, ανακάτεμα στο στομάχι κ.α).
- Να νιώθεις διαρκώς στην τσίτα, να μην μπορείς να σταθείς πουθενά.
- Να νιώθεις ευερεθιστότητα, να εκνευρίζεσαι και να παρεξηγείσαι εύκολα.
- Δυσκολίες στον ύπνο : να αργείς να κοιμηθείς, να ξυπνάς κατά τη διάρκεια του ύπνου, να νιώθεις κουρασμένος παρότι κοιμήθηκες.
- Δυσκολία στη συγκέντρωση.
- Να κουράζεσαι εύκολα.
- Να πονάνε ή να σφίγγονται οι μύες σου.
Υπερβολική ανησυχία για ασήμαντα ζητήματα και τυχαία γεγονότα
- Τι θα γίνει αν έχει κίνηση και αργήσω στο ραντεβού μου; Μήπως η φίλη μου θυμώσει και ψυχρανθεί;
Υπερβολική ανησυχία για τη δουλειά, το σχολείο, την απόδοση
- Και αν δεν μου αρέσει η σχολή που δήλωσα; Και αν επέλεξα λάθος επάγγελμα;
Υπερβολική ανησυχία για την οικογένεια, τις φιλικές και διαπροσωπικές σχέσεις
- Και αν το παιδί μου σπάσει το πόδι του παίζοντας ποδόσφαιρο;
- Και αν πάμε στο τάδε μαγαζί για τα γενέθλια μου και δεν αρέσει στους φίλους μου; Και αν δεν περάσουν καλά εξαιτίας της επιλογής μου;
Υπερβολική ανησυχία για την υγεία
- Και αν ο άντρας μου τρακάρει στο δρόμο για τη δουλειά;
Υπερβολική ανησυχία για το μέλλον και για τον κόσμο, την ανθρωπότητα
- Και αν γίνει πόλεμος;
- Και αν δεν βγω ποτέ στη σύνταξη;
Χαρακτηριστικά της διαρκής ανησυχίας
- Η σκέψη σου κατακλύζεται από «και αν…» και «μήπως…» παίρνοντας δυσανάλογες διαστάσεις: Θέλω να αγοράσω παπούτσια: και αν πάρω αυτά που είδα και παρακάτω βρω καλύτερα ή φθηνότερα; Και αν χαλάσω τώρα αυτά τα χρήματα και έρθουν φουσκωμένοι οι λογαριασμοί και δεν έχω να πληρώσω; και…
- Η ανησυχία πολλές φορές εκτυλίσσεται με σενάρια. Μια αλυσιδωτή αντίδραση ανησυχιών που ξεκινάει από ένα καθημερινό γεγονός μπορεί να διαρκέσει για ώρες: Και αν δεν ξυπνήσω και τα παιδιά μου χάσουν το σχολικό; Δεν θα προλάβω να τα πάω με το αμάξι και να φτάσω στην ώρα μου στη δουλειά. Τι θα γίνει αν έχει κίνηση και αν ο προϊστάμενος θυμώσει, δεν με καταλάβει και αργότερα βρει ευκαιρία να με απολύσει; Και που να βρω άλλη δουλειά; και αν μείνω άνεργη και πως θα μεγαλώσω τα παιδιά μου;…
- Άλλες φορές παίρνει την μορφή πρόβλεψης σε μια προσπάθεια να προλάβεις οποιοδήποτε αρνητική έκβαση ενός συμβάντος: τι θα γίνει αν δεν έχω όσα χρήματα χρειάζονται για να πληρώσω τη δόση του αυτοκινήτου; Μήπως να δανειστώ από τους γονείς μου; Και αν δεν έχουν να μου δώσουν; Μήπως να σηκώσω από την τράπεζα; Ναι, αλλά δεν θα έχω στην άκρη λεφτά για ώρα ανάγκης…τότε μήπως καλύτερα…να…κλπ
Σημαντικό ! Είναι στη φύση μας να ανησυχούμε τόσο για τα ασήμαντα όσο και για τα σημαντικά. Η διαφορά των ανθρώπων που πάσχουν από ΓΑΔ είναι ότι ανησυχούν πολύ πιο συχνά και πολύ περισσότερο, χωρίς να μπορούν να το ελέγξουν ακόμα και όταν αντιλαμβάνονται ότι υπερβάλουν. Συνήθως αναφέρουν ότι ανησυχούν υπερβολικά από τότε που θυμούνται τον εαυτό τους.
- Αν έχεις ΓΔΑ ανησυχείς καθημερινά τον περισσότερο χρόνο της ημέρας για τουλάχιστον έξι μήνες ακόμα και αν δεν περνάς μια δύσκολη ή στρεσσογόνα φάση ζωής, ακόμα και όταν όλα δουλεύουν ρολόι!
Πώς θα καταλάβεις αν έχεις γενικευμένη διαταραχή άγχους ;
Ανησυχείς περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους;
Οι γύρω σου σου λένε ότι ανησυχείς υπερβολικά ή παράλογα;
Ανησυχείς ακόμα και όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά;
Προσπαθείς υπερβολικά να συγκρατείς τις ανησυχίες σου, να είσαι διαρκώς απασχολημένος-η για να μην σκέφτεσαι;
Σου είναι πάρα πολύ δύσκολο να σταματήσεις τις αρνητικές και αγχογόνες σκέψεις ;;
Πέρα από την ανησυχία…λοιπές συνήθεις συμπεριφορές στη ΓΑΔ
Τελειομανία: μπορεί να καταναλώνεις υπερβολικό χρόνο για μια απλή δουλειά προσπαθώντας να σιγουρευτείς ότι την έκανες τέλεια. Πχ. να διαβάζεις ξανά και ξανά μια εργασία ή να αναλώνεσαι σε λεπτομέρειες όπως τι φόντο να επιλέξεις στο PowerPoint.
Συμπεριφορές εξασφάλισης: δεν αντέχεις την αβεβαιότητα, θέλεις να είσαι 100% σίγουρος για τον εαυτό σου, τις πράξεις σου, τις συνέπειες αυτών, τα μελλοντικά σου σχέδια και αποφάσεις. Αναλώνεσαι σε εξαντλητικές και χρονοβόρες συμπεριφορές τσεκαρίσματος – επανελέγχου όπως:
- Αναζήτηση διαβεβαιώσεων πχ. ρωτάς συνέχεια τους άλλους την γνώμη τους πριν πάρεις οποιαδήποτε απόφαση, ακόμα και για ασήμαντα θέματα όπως πια κουρτίνα να αγοράσεις, τι να φορέσεις στο ραντεβού.
- Τσεκάρεις τηλεφωνικά κάθε πρωί αν ο σύντροφός σου έφτασε καλά στη δουλειά του ή μιλάς καθημερινά 3 φορές την ημέρα με τους γονείς σου για να σιγουρευτείς ότι δεν τους συνέβη τίποτα κακό.
- Επανελέγχεις την εργασία σου μέχρι να νιώσεις ότι δεν σου ξέφυγε κάποιο ορθογραφικό λάθος.
- Φτιάχνεις λίστες για οτιδήποτε κάνεις μη τύχει και ξεχάσεις κάτι.
- Υπερφόρτωση πληροφοριών. Όταν σε ενδιαφέρει πολύ ένα θέμα ή όταν κληθείς να αποφασίσεις πάνω σε κάτι, υπερβάλεις. πχ. διαβάζεις τα πάντα γύρω από αυτό, μαζεύεις όσες περισσότερες πληροφορίες μπορείς από όλες τις πηγές που βρίσκεις διαθέσιμες.
- «Υπερ» ανάληψη αρμοδιοτήτων. Δεν αφήνεις κανέναν άλλο να κάνει τις δουλειές του σπιτιού για να είσαι σίγουρος-η ότι έγιναν σωστά.
Αποφυγές – αναβλητικότητα πχ. αποφεύγεις να βγεις έξω, να βρεθείς με φίλους ενόσω είσαι απασχολημένος-η με μία δουλειά. Αναβάλεις να διασκεδάσεις γιατί δεν προλαβαίνεις. Πρέπει πρώτα να ολοκληρώσεις τα «πρέπει» σου για να μην ανησυχείς διαρκώς μετά.
Μετάθεση της ευθύνης. Αφήνεις τους άλλους να αποφασίζουν για εσένα, αμφιβάλλοντας για την δική σου ικανότητα ή φοβούμενος μην αγχωθείς παραπάνω.
Απόσπαση προσοχής/υπεραπασχόληση. Βρίσκεσαι διαρκώς σε κίνηση. Κρατάς με διάφορες δουλειές το μυαλό σου απασχολημένο για να μην ανησυχείς. Κουράζεσαι και εξουθενώνεσαι, αλλά μόλις μείνεις για λίγο μόνος με τον εαυτό σου το κύμα της ανησυχίας σε καταπίνει πχ. το βράδυ πριν κοιμηθείς.